Ψευδοεπιστήμες γύρω από την ψυχολογία
Σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από πληροφορίες, είναι καλό να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε πρακτικές που βασίζονται σε αποδείξεις και σε ψευδοεπιστήμες που στερούνται επιστημονικής υποστήριξης. Αυτό το άρθρο έχει ως στόχο να καταρρίψει διάφορες δημοφιλείς ψευδοεπιστημονικές πρακτικές, προτρέποντας τους αναγνώστες να αξιολογήσουν κριτικά και να στραφούν σε πιο τεκμηριωμένες προσεγγίσεις για την προσωπική ανάπτυξη.
1. Νευρογλωσσικός προγραμματισμός (NLP)
Ο Νευρογλωσσικός Προγραμματισμός (NLP) ισχυρίζεται ότι επηρεάζει τη συμπεριφορά μέσω γλωσσικών μοτίβων και αισθητηριακής αντίληψης. Ωστόσο, τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν το NLP είναι ελάχιστα. Μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Counseling Psychology (Sturt, Ali, & Robertson, 2012) διαπίστωσε ανεπαρκή εμπειρική υποστήριξη για τις θεμελιώδεις αρχές του NLP, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για σκεπτικισμό όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του.
2. Γραφολογία: Ανάλυση γραφής
Η γραφολογία, η ανάλυση του γραφικού χαρακτήρα για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, στερείται επιστημονικής εγκυρότητας. Σύμφωνα με τη συνολική ανασκόπηση της ανάλυσης γραφής της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας (APA), δεν υπάρχουν εμπειρικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς της και θεωρείται ψευδοεπιστήμη. Η APA αποθαρρύνει τη χρήση της γραφολογίας για την πρόσληψη εργασίας και την ψυχολογική αξιολόγηση λόγω της έλλειψης επιστημονικής εγκυρότητας και αξιοπιστίας της. Beyerstein, B. L. (1999). "Γραφολογία: The Pseudoscience of 'Handwriting Analysis' (Η ψευδοεπιστήμη της 'ανάλυσης γραφής')". Skeptical Inquirer, 23(5), 35-44.
3. Αστρολογία: Ουράνια σώματα και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας
Η αστρολογία, η πεποίθηση ότι τα ουράνια σώματα επηρεάζουν την ανθρώπινη προσωπικότητα και συμπεριφορά, στερείται εμπειρικής υποστήριξης. Η έρευνα Kelly, I. W. (1997). "Γιατί η αστρολογία δεν λειτουργεί". Psychological Reports, 81(2), 527-546 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αστρολογικοί ισχυρισμοί δεν υποστηρίζονται από αυστηρά επιστημονικά στοιχεία, ενισχύοντας την ιδέα ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας δεν καθορίζονται από τις θέσεις των πλανητών.
4. Τεχνικές Συναισθηματικής Απελευθέρωσης (EFT) ή "tapping"
Το EFT ισχυρίζεται ότι εξισορροπεί το ενεργειακό σύστημα του σώματος μέσω του χτυπήματος συγκεκριμένων σημείων. Παρά τη δημοτικότητά της, η έρευνα που υποστηρίζει την EFT είναι ασαφής. Μια μετα-ανάλυση στo Review of General Psychology (Bakker, 2013) διαπίστωσε μικτά αποτελέσματα και ανεπαρκή στοιχεία για την επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας του EFT ως αυτόνομης θεραπευτικής προσέγγισης.
5. Κβαντική ψυχολογία και ενεργειακή θεραπεία
Η κβαντική ψυχολογία επικαλείται συχνά τις αρχές της κβαντικής φυσικής για να εξηγήσει τα ψυχολογικά φαινόμενα, αλλά αυτή η σύνδεση στερείται επιστημονικής υποστήριξης. Το περιοδικό Journal of Clinical Psychology (Lilienfeld, Lynn, & Lohr, 2003) τόνισε ότι η εφαρμογή των αρχών της κβαντικής φυσικής στην ψυχολογία είναι κερδοσκοπική και δεν τηρεί την αυστηρότητα που απαιτεί η επιστημονική μέθοδος.
6. Κρυσταλλοθεραπεία
Η κρυσταλλοθεραπεία υποστηρίζει ότι οι κρύσταλλοι μπορούν να διοχετεύσουν θεραπευτική ενέργεια, αλλά δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις. Μια ανασκόπηση στο περιοδικό Journal of Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine (Ji, Shergis, & Ernst, 2015) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα στοιχεία που υποστηρίζουν την κρυσταλλοθεραπεία είναι αδύναμα και ασαφή.
7. Ανάγνωση της αύρας
Η ανάγνωση της αύρας, η ικανότητα αντίληψης και ερμηνείας των ενεργειακών πεδίων γύρω από τα άτομα, στερείται εμπειρικής επικύρωσης. Το Journal of Parapsychology (Hyman, 1981) επέκρινε την ανάγνωση αύρας για έλλειψη μεθοδολογικής αυστηρότητας και πρότεινε ότι οι ισχυρισμοί περί αντίληψης αύρας είναι πιθανότατα αποτέλεσμα αυθυποβολής και προσδοκίας.
8. Φυσιογνωμική
Η φυσιογνωμική, η οποία επιχειρεί να συμπεράνει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας από τα χαρακτηριστικά του προσώπου, στερείται επιστημονικής αξιοπιστίας. Μια μελέτη στο περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology (Zebrowitz et al., 2010) διαπίστωσε ότι τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι κακοί δείκτες των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της φυσιογνωμίας ως εργαλείο πρόβλεψης.
9. Mέθοδος Θήτα (Theta Healing)
Το Theta Healing ισχυρίζεται ότι έχει πρόσβαση στην κατάσταση των εγκεφαλικών κυμάτων "theta" και μπορεί να διευκολύνει τη θεραπεία και την υλοποίηση σκέψεων. Ενώ οι υποστηρικτές της πιστεύουν στην αποτελεσματικότητά της, η επιστημονική επικύρωση λείπει. Υπάρχει ανάγκη για αυστηρές μελέτες που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς του theta healing και περισσότερη έρευνα είναι απαραίτητη για να εξεταστεί η αποτελεσματικότητά του πέρα από το φαινόμενο placebo.
10. Ρέικι
Το Ρέικι περιλαμβάνει τη διοχέτευση "συμπαντικής ενέργειας ζωής" μέσω των χεριών του θεραπευτή για την θεραπεία. Παρά την ευρεία δημοτικότητά του, τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν το Ρέικι είναι ασαφή. Η μεθοδολογική ποιότητα των υφιστάμενων μελετών του Ρέικι είναι γενικά χαμηλή και απαιτούνται περισσότερες καλά σχεδιασμένες έρευνες για να τεκμηριωθεί ενδεχόμενη αποτελεσματικότητά του ως θεραπευτική παρέμβαση.
Στο πεδίο της επιστήμης και της έρευνας που βασίζεται σε αποδείξεις, πρέπει να θυμόμαστε ότι το βάρος της απόδειξης πέφτει εξ ολοκλήρου σε αυτούς που κάνουν εξωπραγματικούς ισχυρισμούς. Είτε πρόκειται για τον τομέα των εναλλακτικών θεραπειών είτε για οποιοδήποτε επιστημονικό εγχείρημα, η ευθύνη εναπόκειται στους επαγγελματίες και τους υποστηρικτές να παρέχουν ισχυρά, αναπαραγώγιμα στοιχεία που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς τους. Ελλείψει τέτοιας εμπειρικής υποστήριξης, ο σκεπτικισμός δεν είναι μόνο δικαιολογημένος αλλά και απαραίτητος για τη διατήρηση της ακεραιότητας της επιστημονικής διαδικασίας. Ως καταναλωτές πληροφοριών, είναι συνετό να προσεγγίζουμε τέτοιους ισχυρισμούς με διορατική ματιά και να απαιτούμε ένα επίπεδο αποδείξεων που να αντέχει σε αυστηρό έλεγχο πριν τους αποδεχτούμε ως επιστημονικά έγκυρους.